SMIDSY Sorry Mate I Didn't See You!
Michael White, Sorry, Mate, I Didn't See You: A Plausible Scientific Explanation
Het grootste probleem voor motorrijders is de automobilist die hen niet zag en vervolgens geen voorrang verleende of niet voor liet gaan. In het Engelse taalgebied is het excuus van de automobilist “Sorry Mate, I Didn’t See You” in kringen van motorrijders zó bekend geworden, dat het acroniem SMIDSY daar helemaal is ingeburgerd. Alleen al om die reden kan een behandeling hier niet achterwege blijven.
Uit de literatuur die hier, onder 2.4.1. Waarnemingsfouten is behandeld is het inmiddels wel duidelijk dat automobilisten (dat is nu eenmaal onze grote vijand in het verkeer) falen bij het waarnemen van voetgangers, fietsers en motorrijders. Ze rijden ook dwars door verkeersborden, palen en dergelijke en rijden met onverminderde snelheid tegen geparkeerde politieauto’s (met blauwe zwaailicht!), busjes, vrachtauto’s en zelfs complete treinstellen (!), omdat ze “wel keken maar hem niet zagen”.
In de wetenschappelijke literatuur wordt deze fout wel LBFTS-fout genoemd, het acroniem voor “Looked But Failed To See”. Motorrijders onder elkaar hebben het dus meer over SMIDSY. LBFTS en SMIDSY zijn synoniemen voor hetzelfde probleem. Het volgende - indrukwekkende - filmpje is daar een treffende illustratie van. Het toont het probleem van de kant van de motorrijder.
Bron video: Youtube, afkomstig van Transport for London
Het graafschap Devon in het VK brengt de boodschap wel heel treffend over door de rollen eens om te draaien in de volgende video. Dit is géén humor! Wat de automobilist meemaakt lijkt afschuwelijk en overtrokken, maar precies datzelfde overkomt motorrijders overal en elke dag, met de auto in de rol van de tank!
Bron video: Youtube, afkomstig van Devon County Council
Het acroniem SMIDSY zul je niet veel in wetenschappelijke literatuur tegenkomen. Wij vonden er één, van Michael White van het Australische ministerie van verkeer. Zijn artikel heet voluit:
Michael White, Safety Strategy Section, SA Department for Transport, Energy and Infrastructure, Sorry, Mate, I Didn't See You: A Plausible Scientific Expalnation, Proceedings 2006, Australasian Road Safety Research, Policing and Education Conference, Melbourne, Australia.
Je kunt het artikel van White inzien en downloaden op de website van het Centre for Automotive Safety Research van de Universiteit van Adelaide.
LBFTS
Motorrijders zijn overgerepresenteerd in ongevallen op kruispunten. Ze hebben een probleem met waargenomen worden. In de wetenschap wordt het probleem op meerdere manieren aangeduid, waarbij de ‘opvallendheid’ van de motorrijder een rol speelt en, meer recent, het fenomeen ‘Ik keek wel maar zag hem niet’, in het Engels ‘Looked But Failed To See’, LBFTS. Nadat alle gevallen van afdekken van het beeld van de motorrijder zijn verklaard blijft er een groot aantal gevallen over waarin de motorrijder duidelijk aanwezig was in het verkeersbeeld, maar de botspartner toch verklaarde dat hij hem niet had gezien. LBFTS werd erkend als een groot probleem, waarbij het beeld van de naderende motorrijder duidelijk aanwezig was in het verkeersbeeld, maar de botspartner vanwege een fout in het informatieverwerkingsproces (de keten zien, aandacht geven, verwerken) niet als een relevant gevaar werd behandeld.
Aandachtsblindheid en veranderingsblindheid
De mate van aandachtsblindheid varieert met de zwaarte van de verkeerstaak [en, zoals je in het stuk van Marc Green, 2.4.1.6. Aandachtblindheid I kunt lezen: met opvallendheid, verwachting, mentale belasting en -capaciteit, Redactie Mosac.eu].
Een verandering in het verkeersbeeld valt ons op via één van twee zeer verschillende wegen: door de automatische stimulatie van neurofysiologisch ‘hardwired’ bewegingsdetectoren op laag niveau, of door de tussenkomst van aandachtsmechanismen op hoog niveau in het visuele proces die aspecten van het verkeersbeeld waarop de aandacht is gevestigd ‘voor’ en ‘na’ vergelijken. Normaal ontdekken de bewegingsdetectoren op laag nivo een auto die plotseling beweegt of verschijnt. Dit mechanisme kan op allerlei manieren falen: de ogen maken net een saccade (de verwerking van beelden wordt dan even opgeschort op laag visueel nivo in het brein), je knippert net met de ogen of de auto is even afgedekt door een ander object in het verkeer. Dan dient de verandering in het verkeersbeeld te worden opgemerkt door het fragiele aandachtssysteem. Het ontdekken van een verandering in het verkeersbeeld vereist aandacht die is gefocust op het veranderende deel van het beeld. We zouden onze aandacht maar op 4 of 5 objecten of situaties gevestigd kunnen houden. Als dat zo is, moeten we een groot aantal objecten en situaties in het verkeersbeeld niet echt kunnen volgen. Dit staat in schril contrast tot onze subjectieve beleving dat we alles tot in detail zien en volgen.
Aandachtblindheid, veranderingsblindheid en LBFTS
Een groot probleem van motorrijders (en bromfietsers en fietsers) is dat ze vaker dan andere voertuigen niet worden gezien, hoewel ze zichtbaar waren en de botspartner voor de botsing hun kant op keek. In de wetenschappelijke literatuur wordt dit probleem nu algemeen aangeduide als de LBFTS-fout.
De laatste 15 jaar is veel onderzoek gedaan naar ‘aandachtblindheid’ en ‘veranderingsblindheid’. White denkt dat veel van de verkeersongevallen die onder de LBFTS vlag worden geschaard, verklaard zouden kunnen worden als veroorzaakt door aandachtblindheid of veranderingsblindheid.