Liu Motorfiets simulator risicopc.

Liu c.s. zoeken in een project naar de fundamentele vaardigheden die nodig zijn voor doelmatige gevaarherkenning door motorrijders. Ze zochten met name naar de verschillen tussen ervaren en onervaren motorrijders op dit gebied. Men hield hiertoe groepsdiscussies en vier experimenten. In een simulator testte men gevaarherkenningstaken op verschillende groepen proefpersonen: ervaren autorijders met en zonder motorervaring, ervaren motorrijders die ook ervaren autorijders waren, onervaren motorrijders met variërende ervaring in de auto en beginnende motorrijders met variërende ervaring in de auto. Liu c.s. bespreken ook de moeilijkheden die te verwachten zijn bij onderzoek met motorfietssimulatoren.

Het rapport van Liu en haar collega’s heet voluit:
Liu, C. C., Hosking, S. G., Bayly, M., Mulvihill, C., & Lenné, M. G., Hazard perception and responding by experienced and inexperienced motorcyclists, Monash University Accident Research Centre (MUARC)

Je vindt dit rapport op de website van Australasian College of Road Safety (ACRS)

De tweede motorfietssimulator die gebruikt werd in het onderhavige onderzoek van Liu c.s. Deze simulator staat in het simulator centrum bij MUARC

Motorrijders doen het in de ongevalstatistiek veel slechter dan de inzittenden van andere soorten voertuigen. In 2004 liep een motorrijder een 34 maal grotere kans dodelijk te verongelukken dan de inzittende van een auto en een acht keer grotere kans licht gewond te raken. Een van de mogelijke benaderingen om dit probleem aan te vatten is motorrijders te testen en op te leiden om ze de benodigde vaardigheden in ongevalvermijding mee te geven.

Motoropleidingen richten zich doorgaans op motorische vaardigheden. Het blijft de vraag of de ongevalkans zo verminderd kan worden. Deze opleidingen negeren over het algemeen het belangrijke gevaarherkenning, de vaardigheid potentieel gevaarlijke verkeerssituaties te identificeren. Er wordt gesuggereerd dat training van gevaarherkenning bij autorijders betrouwbaar kan worden overgezet naar verkeersdeelname. Het zou kunnen dat dit ook bij motorrijders mogelijk is. Er is daar nog weinig onderzoek naar gedaan.

Liu c.s. lieten hun proefpersonen door gesimuleerde verkeerssituaties rijden in de binnenstad en op de buitenweg. De motorfiets waarop de proefpersonen zaten voor het videoscherm was onbeweegbaar aan de vloer bevestigd. De proefpersonen hadden geen invloed op het verloop van het verkeersbeeld. De reactietijd voor elk gevaar werd opgenomen. Per ontdekt gevaar meldden de proefpersonen hun reactie (op een schaal van 1 tot 10) op de waarschijnlijkheid van een botsing, hoe acuut een dreiging was en de representativiteit van elk van de gevaren.

Enkele gevaren werden wel door ervaren motorrijders gemeld, maar niet door ervaren autorijders. Voorbeeld: 64% van de motorrijders identificeerde als gevaarlijk de ligging van de weg gin een linkerbocht, een overweg, een reparatie in het wegdek en een verkeersbord bij werk aan de weg. Van de autorijders meldde 40% wel de overweg en het verkeersbord, maar niet de linkerbocht en de reparatie aan het wegdek.

De motorrijders ontdekten gevaren in medeweggebruikers tot 4 seconden eerder dan autorijders en ze meldden meer gevaren. Motorrijders meldden gevaren in het wegdek meer dan autorijders. Het gevaarlijkst vonden motorrijders problemen met het wegdek in bochten.

Liu c.s. zien ruimte om de vaardigheden in gevaarherkenning van ervaren automobilisten die motor leren rijden te verbeteren.

Ervaren motorrijders reageren eerder op gevaren dan onervaren motorrijders en ze vertonen ook andere visuele scanpatronen. Hoewel de reactietijd afneemt met het toenemen van de ervaring, tonen beide groepen motorrijders het zelfde tijdsverloop tussen de verschijning van het gevaar en het moment dat dit voor het eerst gefixeerd werd. Blijkbaar loopt het tijdsverloop voor het herkennen van een object of situatie als gevaarlijk terug met het toenemen van de ervaring.

Liu c.s. vonden geen verschillen tussen groepen proefpersoenen bij het scannen in horizontale zin. Verticaal scannen ervaren motorrijders over een grotere boogafstand. Zij scannen zowel zo ver mogelijk weg op de weg, als dichter bij de motorfiets, naar gevaren op het wegdek. Visuele informatieverwerking bij ervaren motorrijders is beter ontwikkeld, zowel bij de scanpatronen, als bij de verwerking door aandachtsbronnen. Ervaren motorrijders hebben ook een beter begrip (mentaal model of ‘schema’) van de aard van typische gevaren. Een en ander zou resulteren in betere anticipatie op gevaren en een betere voorspelling van de gevolgen van gedragsalternatieven.

Liu c.s. concluderen dat veel meer onderzoek nodig is. Daarbij zouden ze graag een interactieve simulator gebruiken (waarbij de motorrijder kan “sturen”, “gas geven” en “remmen”), met een realistisch beeld. Ten slotte dient een veelheid aan scenario’s te kunnen worden geprogrammeerd en dienen allerlei metingen aan het gedrag van de motorrijder te kunnen worden gedaan. Zij denken dat zulk voortgezet onderzoek essentieel kan zijn voor de ontwikkeling van een doelmatig trainingsprogramma voor gevaarherkenning.