Clarke 2 typen ongeval van motorrijders

Motorongevallen verlopen anders dan die van de overige soorten voertuigen.

Het gaat onder meer om ongevallen bij voorrangssituaties en ongevallen door controleverlies in bochten.

Clarke en zijn collega's onderzochten 1790 ongevallen, waarvan 1003 in detail, uit dossiers van de politie van Midland in het VK, over de jaren 1997-2002. Hun bevindingen werden gepubliceeerd in het blad Accident Analysis and Prevention.

Hun artikel heet voluit: David D. Clarke et al, The role of motorcyclist and other driver behaviour in two types of serious accident in the UK, School of Psychology, The University of Nottingham, Nottingham, Accident Analysis and Prevention 39 (2007) 974–981.
 

Ze vonden dat andere weggebruikers moeite hebben met het waarnemen van motorrijders, vooral op kruispunten. Hierbij gaat het bij de botspartner vaak om oudere bestuurders met een relatief grote rijervaring. Deze bestuurders hebben desalniettemin problemen met het ontdekken van motorrijders in het verkeersbeeld.
Motorrijders zelf hebben veel meer problemen met andere typen ongeval, zoals die in bochten.
 

Clarke c.s. behandelen de ins en outs van deze twee typen ongevallen.

Als je het rapport van Clarke wilt lezen kun je bijvoorbeeld naar de bibliotheek van de SWOV, die vind je hier, voor het maken van een afspraak.

Het Hurt-rapport (zie 2.1.2. op deze website), naar een onderzoek van 3000 motorongevallen meldde al dat veel ongevallen samenhangen met automobilisten die motorrijders geen voorrang verlenen en eenzijdige ongevallen in bochten.

In 38% van alle ongevallen kreeg de motorrijder geen voorrang van de botspartner. In slechts een vijfde van die gevallen had de motorrijder (gedeeltelijk) “schuld” aan het ongeval. De meerderheid van dit soort ongevallen gebeurt (althans in het VK) op T-kruisingen.
De gemiddelde leeftijd van de chauffeurs van botspartners in dit type ongevallen is 41 jaar, aanmerkelijk hoger dan de leeftijd in alle overige typen ongevallen: 36 jaar. Het aantal “ik keek maar zag hem niet” fouten neemt toe met de leeftijd van de botspartner. Het lijkt erop dat het hier om een aan leeftijd gerelateerd probleem gaat en niet om de rijervaring.

Ongevallen in bochten kosten twee keer zoveel levens als alle motorongevallen gemiddeld, en anderhalf maal zoveel ernstig gewonden. De motorrijders die dit ongeval overkomt zijn gemiddeld drie keer zoveel onervaren als alle motorrijders die een ongeval krijgen.

Ongeval met een motorfiets in een bocht; vooral jonge onervaren motorrijders en heropstappende oudere motorrijders. Bron foto: internet.

Een verklaring voor het type “ik keek maar zag hem niet” ongeval is dat automobilisten de voorgrond “over het hoofd zien” en zich meer concentreren op wat zich verderop op de weg afspeelt. Clarke meldt dat het fenomeen waarbij bestuurders een motorrijder over het zien in de nabije voorgrond overeenkomt met het leerstuk van “inattentional blindness” (aandachtsblindheid) waarbij proefpersonen een object minder waarnemen als ze er direct naar kijken dan wanneer dat object zich in de periferie van hun gezichtsveld bevindt.
Aandachtsblindheid hangt af van vier factoren: opvallendheid, verwachting, mentale belasting en capaciteit.
De aandacht voor bepaalde objecten in het verkeersbeeld (zoals, hier, een motorfiets) kan worden beperkt wanneer een bestuurder zich concentreert op delen van het verkeersbeeld die, naar zijn ervaring, van groot belang zijn. Autorijders zien opvallende en belangrijke voorwerpen in het verkeersbeeld vaak niet. Als een autorijder zich concentreert op zijn rijtaak en als ze niet verwachten dat een motorrijder zal verschijnen, dan zullen ze die waarschijnlijk niet zien. Remedies liggen op het gebied van voorlichting aan (vooral oudere) autorijders en aan motorrijders v.w.b. de houding tegenover risico’s. Ook op het gebied van defensieve rijvaardigheden zouden motorrijders wat bij kunnen leren.

Jonge en onervaren motorrijders missen voor bochten rijden benodigde vaardigheden en nemen daarnaast meer risico’s. Deze twee factoren maken deze groep extra gevoelig voor controleverlies in bochten. Daartegenover is er een groep oudere “heropstappers” die de potentie van moderne zware motorfietsen inschatten vanuit wat ze hebben geleerd van de motorfietsen waarmee ze jaren geleden hebben ervaring hebben opgedaan. Deze motorrijders slagen er niet in deze moderne motorfietsen binnen hun beperkte capaciteiten te rijden. Hoewel de motorfiets de bocht makkelijk kon hebben, remde de berijder of sloot halverwege de bocht het gas, zodat een ongeval door onderstuur resulteerde. 
Supersport motoren zijn oververtegenwoordigd in ongevallen in bochten. 
Een mogelijke remedie is meer aandacht besteden aan het nemen van bochten en de tegenstuurtechniek in voortgezette rijopleidingen. Tegensturen is de techniek waarbij gyroscopische precessie van het voorwiel wordt gebruikt om de motorfiets snel en accuraat van richting te doen veranderen.